Oekraïense medewerkers in dienst bij Evita Zorg

Sinds maart van dit jaar kent Nederland een grote toestroom van vluchtelingen uit Oekraïne. Zorgorganisatie Evita Zorg uit Den Haag heeft in een korte periode een leerwerktraject opgezet, om deze mensen de mogelijkheid te geven aan het werk te gaan. Sindsdien zijn negen vrouwen in dienst gekomen bij de thuiszorgorganisatie. In dit interview bespreekt Nikki Goedemondt, HR-manager bij Evita Zorg, hoe dit traject is opgezet en vertelt Tatiana, Oekraïense zorgverlener, hoe dit traject voor haar is verlopen.

'We keken niet naar ervaring, wel naar motivatie'

Hoe is het idee ontstaan om Oekraïense vrouwen op te leiden tot zorgmedewerker?

Nikki: De gemeente Den Haag gaf aan dat er een grote toestroom was van Oekraïense vrouwen die het gewend zijn om fulltime te werken, wat natuurlijk weg is gevallen op het moment dat ze naar Nederland kwamen. Voor hen wilden we graag iets betekenen. Wel waren er twee issues: ze waren pas net in Nederland en spraken de taal niet. Omdat er echter zoveel animo bleek te zijn bij deze mensen om te werken in de zorg, besloten we een informatiebijeenkomst te organiseren. In die korte periode moesten we bedenken wat we deze mensen zouden gaan bieden op het gebied van leren en werken. Waar we zo’n tien geïnteresseerden hadden verwacht, kwamen er uiteindelijk bijna 45 naar de bijeenkomst die we bij Evita hebben georganiseerd. Gelukkig hebben we een vrijwilliger die Russisch spreekt, de tweede taal in Oekraïne, en die voor ons kon tolken. Zonder haar was het moeilijk geweest om goed met de aanwezigen te communiceren. Vervolgens hebben we een-op-een gesprekken gevoerd met de kandidaten die na de sessie nog steeds enthousiast waren. Hieruit zijn uiteindelijk negen vrouwen (met én zonder ervaring in de zorg) geselecteerd en gestart bij Evita.

Op basis waarvan maak je zo’n selectie?

We keken niet zozeer naar ervaring, wel naar motivatie. Je weg (letterlijk) vinden in de stad, een nieuwe taal aanleren en het zorgsysteem in Nederland leren kennen is intensief. Dat vraagt veel van de Oekraïense mensen en in de gesprekken die we met hen voerden probeerden we te toetsen of dat zou lukken. Wil diegene echt aan het werk en is diegene er ook klaar voor? Het is een heel gemêleerde groep. Zo werkte Tatiana als laboratorium assistente in Oekraïne, maar hebben we ook een Oekraïense zorgverlener in de groep die kinderarts is of sales manager. Maar als iemand echt wil en de juiste motivatie heeft, zijn we ervan overtuigd dat we alle kennis en vaardigheden aan kunnen leren. We werken nu ook al veel met zij-instromers die we een kans bieden door scholing op maat aan te bieden in de Evita Academie. Bij de groep Oekraïense vrouwen waren er wel meer hindernissen, zoals leefgeld, werkvergunning en een gebrek aan een Nederlandse bankrekening om het salaris op te storten. Onze zorgverleners gaan op de fiets naar de klanten in de wijk. In Oekraïne wordt amper gefietst, dus ook daar moesten we les in geven. Een collega die hier een kantoorfunctie heeft, bood zich aan om die les te verzorgen en zo heeft iedereen geholpen om de Oekraïense zorgverleners een goede start binnen Evita te geven. De fietsen en ook laptops en telefoons hebben we via sponsoring gekregen van bedrijven en particulieren. Het vraagt dus in ieder geval behoorlijk wat organisatie.

'We kwamen steeds weer nieuwe vraagstukken tegen'

En behoorlijk wat tijd?

Ja. Het voordeel is dat we een kleine organisatie zijn en daarom ook makkelijker kunnen schakelen. We kwamen steeds weer nieuwe vraagstukken tegen. Het was prioriteit om zo snel mogelijk met elkaar en de klanten te kunnen communiceren en taalles bleek daardoor onmisbaar en gelukkig hebben we via-via een taaldocent gevonden die dit kon verzorgen. Daar zit dan wel een kostenplaatje aan. Dat is ook goed om bij stil te staan: je moet echt in deze vrouwen willen investeren. Gelukkig merken we aan deze groep dat ze heel loyaal zijn aan Evita en dat ze een plek hebben waar ze zich thuis voelen. Het is een hechte groep zorgverleners geworden die echt onderdeel zijn geworden van het Evita-team. Dat betaalt zich voor ons dan weer uit in nieuwe, betrokken zorgmedewerkers in een moeilijke arbeidsmarkt.

Hoe ervaarden de vrouwen de eerste weken van dit traject?

Dat was het moment dat er voor veel vrouwen veel tegelijkertijd gebeurde. Tatiana woonde bijvoorbeeld toen nog in Rotterdam en maakte gebruik van het openbaar vervoer. Andere vrouwen hadden helemaal nog geen definitief onderkomen en ook geen uitzicht op een definitieve verblijfplaats. We hebben een programma van zes weken aangeboden, waarbij ze de eerste twee weken alleen maar les hebben gehad over de thuiszorg, Evita en in de Nederlandse taal. Vervolgens zijn ze bij ons in dienst gekomen en hebben een arbeidsovereenkomst voor 24 uur per week gekregen. Zij zijn toen direct gestart in een betaalde baan waarbij ze werden gekoppeld aan een van onze zorgmedewerkers om mee te lopen in de wijk, als een buddysysteem. Dat was belangrijk, omdat niet alleen het werk maar ook het Nederlandse zorgsysteem en de weg vinden in Den Haag nieuw was voor deze groep. Tatiana kon in ieder geval hierna zelfstandig op pad gaan. Alle vrouwen hadden hierin een eigen tempo waarop ze er klaar voor waren om zelfstandig aan de slag te gaan. Tegelijk moet je met de klanten overleggen of ze ervoor open staan om ondersteuning van een niet-Nederlands sprekende medewerker uit Oekraïne te krijgen. Gelukkig was dat voor veel klanten geen probleem en werden de nieuwe zorgverleners hartelijk ontvangen.

'Vertaalapp en bewust communiceren'

Merkte je in het begin nog een taalbarrière?

Ja, maar gelukkig kon deze makkelijk overbrugd worden met een vertaalapp en heel bewust communiceren. Daarnaast hebben we klanten die goed Engels spreken. Wel merk je na verloop van tijd dat de ene medewerker verder is dan de ander qua taalniveau. Ze zijn allemaal gestart in de huishoudelijke zorg, omdat dat het minst risicovolle werk is en ze op deze manier laagdrempelig kennis konden maken met de thuiszorg. Degenen met een zorgachtergrond kregen een scholing basiszorg, zodat ze al wat breder inzetbaar werden in de wijk. Daardoor zie je nu wel verschil ontstaan tussen de medewerkers. Met sommigen kunnen we inmiddels in het Nederlands bellen. Anderen hebben de vertaalapp nog nodig. De wekelijkse taallessen worden tot het einde van het jaar voortgezet.

Is jullie uitgangspunt dat de vrouwen in dienst blijven tot het moment dat ze terug willen keren?

Ja, en uiteindelijk hopen we natuurlijk van harte dat ze op een gegeven moment veilig terug kunnen keren naar hun thuis in Oekraïne. Je ziet ook daarin wel verschil tussen de vrouwen. Een aantal hebben namelijk familie in Nederland en sluiten niet uit dat ze zich hier definitief zullen vestigen. In principe heeft iedereen een overeenkomst tot het einde van dit jaar met de intentie om dit te verlengen. Dan kijken we samen of en hoe we de samenwerking voortzetten. Een aantal starten mogelijk in het najaar met een regulier leerwerktraject in de Evita Academie tot bijvoorbeeld Verzorgende IG. Mocht bijvoorbeeld Tatiana aangeven vandaag of morgen terug te willen naar Oekraïne, is dat natuurlijk gewoon mogelijk. Daarover zijn we ook transparant naar klanten toe, dat er een mogelijkheid bestaat dat Tatiana ineens weg gaat. Wanneer klanten aangeven hier moeite mee te hebben, zorgen we ervoor dat zij niet aan die klant gekoppeld wordt als vaste zorgverlener.

'Als ik aan het werk ben, heb ik even afleiding'

Tatiana, hoe kwam je achter de mogelijkheid om bij Evita aan de slag te gaan?

Tatiana: Mijn schoonzus wist van deze mogelijkheid af en adviseerde mij om het te proberen. Ik dacht dat het moeilijk zou worden, omdat ik geen Nederlands of Engels spreek. Ze vertelde dat Evita een fijne organisatie is met vriendelijke mensen. Bij de eerste kennismaking was ik ook gelijk enthousiast. Het voelde en voelt nog steeds als een familie. Ik kreeg een fiets, telefoon en laptop van Evita, wat al veel meer was dan ik had verwacht.

 

Het werk wat je nu doet is anders dan in Oekraïne. Hoe sta je hierin?

Dat maakt niets uit. Ik werkte daar als laboratorium assistente, een hele fijne baan. Maar ik vind het ook leuk om simpelweg mensen te helpen. Ik zie elke dag het nieuws uit Oekraïne en dat blijft heel moeilijk om naar te kijken. Ik voel me beter als ik aan het werk ben. Dan heb ik even afleiding. Ik ben daarom trots op Evita dat ze dit initiatief genomen hebben.

Heb je veel contact met de andere vrouwen?

Ja. Een paar weken geleden was mijn man jarig die nog in Oekraïne is. De andere vrouwen begrepen dat dit een moeilijk moment was, dus probeerden er voor mij te zijn die dag en veel te praten. Ik probeer daarnaast ook zoveel mogelijk te praten met de klanten. Evita geeft me lessen in de Nederlandse taal en door het veel in de praktijk te brengen leer ik het snelst. Gelukkig kunnen al mijn klanten ook heel goed Engels praten. Daarnaast leer ik ze af en toe wat Oekraïense woorden. Een klant van mij vertelde dat ik binnen drie jaar vloeiend Nederlands zou kunnen praten als ik zo doorga. Ik vertelde haar dat zij in die periode vast ook goed Oekraïens zou kunnen spreken.

 

Zie je jezelf in de zorg blijven werken?

Voorlopig wel. Ik ben blij met het werk wat ik nu doe. In september start ik daarnaast hopelijk met het leerwerktraject tot Verzorgende IG in de Evita Academie. Dan krijg ik de kans om me met andere zij-instromers nog verder te ontwikkelen in de zorg.

'Waardevolle en loyale zorgverleners'

Worden er nog nieuwe onderdelen aan het traject voor Oekraïense medewerkers toegevoegd?

Nikki: We kijken ook of we bijvoorbeeld traumaverwerking kunnen bieden of organiseren voor de vrouwen. Er is op dat gebied nog weinig beschikbaar voor deze doelgroep. Het zou fijn zijn als we via andere kanalen middelen in kunnen zetten, bijvoorbeeld taalles kunnen organiseren, want dat faciliteren we nu nog allemaal zelf. De zorgverleners hebben (nog) geen sociaal netwerk in Nederland en we merken dat zij elkaar onderling veel opzoeken, ook buiten werk. We vinden het daarnaast belangrijk dat ze ook leuke dingen met elkaar kunnen doen. Ze kunnen daarom altijd gebruik maken van onze faciliteiten, zoals de keuken of de tuin van Evita, en daar overdag of ’s avonds met elkaar ontspannen. Daarnaast organiseren we activiteiten voor ze. Zo komt een kunstenaar met ze schilderen of gaan we een dag met elkaar naar het strand, varen of sporten.

Willen jullie zo’n zelfde traject voor Oekraïense medewerkers binnenkort opnieuw starten?

We zien heel veel potentie in deze groep. Het zijn ook echt waardevolle en loyale zorgverleners. Wat dat betreft zouden we zeker met een nieuwe groep willen beginnen. Tegelijkertijd zien we ook welke investering het vraagt. Onze organisatie is vanuit de basis niet ingericht op niet-Nederlands sprekende zorgverleners en dat vraagt veel aanpassingen in bijvoorbeeld de communicatie. Zo is het een behoorlijke klus om uitleg te geven over hoe het zorgdossier werkt aan mensen die de taal niet machtig zijn. Dat vraagt minstens twee keer zoveel tijd, want ook voor hen zijn er praktische problemen. Het is heel mooi om te zien hoe veerkrachtig de vrouwen zijn en echt werken aan een toekomst in de zorg in Nederland. Ik hoop in ieder geval dat meer zorgorganisaties een zelfde soort traject zullen opzetten en deze mensen een kans geven.

Meer informatie

Wil je meer weten over het traject dat Evita Zorg heeft opgezet voor Oekraïense medewerkers? Kijk dan op de website van Evita.

Nieuws

Zes impactvolle arbeidsmarktprojecten benoemd tot koploper


De koplopers pitchten hun initiatieven en vertelden wat hun oplossingen zijn én vooral ook hoe zij te werk zijn gegaan.

Nieuwe directeur Hanne Wiegman: ‘Dichter op de veranderopdracht van onze leden zitten’


Hanne vertelt uitgebreid over haar achtergrond en visie op de uitdagingen die de sector Zorg en Welzijn te wachten staat.

Nieuwe factsheets arbeidsmarktprognoses 2023-2033


De factsheets laten precies zien hoe het ervoor staat met o.a. personeelstekorten en arbeidsmobiliteit.

Blijf op de hoogte!

Meld je aan voor onze e-mail nieuwsbrief

"*" geeft vereiste velden aan

Naam:*